Wygaśnięcie autorskich praw majątkowych to prawniczy odpowiednik porzekadła „wszystko co dobre kiedyś się kończy”.

Bo ustawa o prawie autorskim przewiduje wygaśnięcie praw.

Co wtedy? Utwór co do którego prawa wygasły wchodzi do domeny publicznej.

Znaczy się każdy może z niego skorzystać. Ty również.

Tylko jedno „ale”: musisz poprawnie obliczyć termin z którym te prawa wygasają.

O jak łatwo tutaj o pomyłkę (albo zwyczajne zaniedbanie) może służyć IPN,  który ostatnio nielegalnie wykorzystał plakat Marka Żuławskiego.

Zacznijmy jednak od początku.

Kiedy następuje wygaśniecie autorskich praw majątkowych

Prawo autorskie przewiduje pewne wyjątki i szczególne przypadki kiedy wygasają prawa (np: nieznany twórca, utwór audiowizualny). Generalną zasadą jest jednak, że autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych.

Jak więc możesz obliczyć czy upłynęło wspomniane 70 lat?

Po pierwsze kwestią kluczową jest, abyś ustalił roku w jakim zmarł twórca.

I tutaj dużym ułatwieniem będzie, że nie  musisz znać dokładnego dnia i miesiąca śmierci autora.

Dlaczego?

Otóż termin liczy się „liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów„.

Piękna polszczyzna, prawda? 🙄

A rozchodzi się tylko o to, że te 70 lat zawsze powinieneś liczyć od 1 stycznia roku następującego po śmierci autora.

Domena publiczna w reklamie

Skoro już ustaliliśmy kiedy utwory wchodzą do domeny publicznej porozmawiajmy też o tym, co to w praktyce oznacza.

Możesz korzystać z tych „uwolnionych” utworów w sposób samodzielny czyli bez bez zawierania umowy.

Również nie musisz płacić za wykorzystanie utworu np: w reklamie.

Wygaśnięcie autorskich praw majątkowych nie oznacza jednak dla Ciebie niczym nieokiełznanej swobody.

Autorskie prawa osobiste do utworu nie wygasają i chronią związek twórcy z utworem nawet po śmierci artysty. Wtedy pozew mogą złożyć małżonek, albo rodzina.

Z punktu widzenia wykorzystania czegokolwiek w reklamie znaczenie mają prawa do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem oraz nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania.

Obydwie te kwestie mogą okazać się dla Ciebie bardzo problematyczne.

Oznaczenie utworu nazwiskiem wydaje się w reklamie być trudne do zaakceptowania.

Nie dlatego, że „reklama” lubi „ciemiężyć” twórców albo kwestionować ich dorobek.

Po prostu eksponowanie nazwiska autora nie wpisuje się w koncepcję „utworu reklamowego”.

Chodzi przecież o produkt, usługę czy markę, a nie rozpowszechnianie wiedzy o dorobku konkretnego artysty.

Chyba, że… utwór tak silnie kojarzy się z konkretnym twórcą, że jest to zbędne.

Nie bez powodu w reklamie królują motywy wykorzystujące Mona Lisę i Dawida 😜.

Potrzebujesz sprawdzonego wzoru umowy?

Brak czasu na czytanie?

Zobacz także:

• Ochrona utworu – jakie cechy musi posiadać utwór, aby korzystać z ochrony przewidzianej prawem autorskim.
• Ochrona pomysłu – ustawa prawo autorskie przewiduje, że ochroną nie są objęte idee. Dlatego ochrona prawna pomysłu zależy od tego czy się „zmaterializował” i przybrał postać.

Podziękowania dla:

• Photo by Fabrizio Verrecchia on Unsplash