Gdyby istniał prawniczy odpowiednik siedmiu grzechów głównych to zapewne „kara umowna za brak zapłaty” by się tam znalazła.

Z jakiegoś powodu ta klauzula-potworek prześladuje mnie w miarę regularnie i spotykamy się średnio raz na 2-3 lata.

Wrzesień 2018 był tym miesiącem kiedy znów w edytowanej umowie wypatrzyłem klauzulę kary umownej za nieterminowo opłaconą fakturę.

I co?

I jak zawsze ręka mi nie zadrżała, gdy trzeba było przycisnąć i przytrzymać backspace na klawiaturze 😜.

Odsetki vs kara umowna

Zacznijmy od tego, że za niezapłaconą w terminie fakturę należą się odsetki. Odsetki ustawowe, w transakcjach handlowych, umowne, maksymalne. Do wyboru do koloru, ale zasada jest ta sama: jeżeli nie regulujesz swoich zobowiązań to dojdą Ci jeszcze odsetki.

Z karą umowną jest nieco inaczej. Karę można zastrzec w umowie w tym celu, aby naprawienie szkody nastąpiło przez zapłatę określonej sumy.

Jak widzisz zarówno przy odsetkach jak i przy karze umownej mowa jest o niewykonaniu zobowiązania.

Diabeł tkwi w szczegółach, a tym szczegółem będzie coś co prawnicy nazywają „świadczeniem pieniężnym”.

Kara umowna za brak zapłaty jest nieważna

No dobrze, to pewnie już wywnioskowałeś z pierwszych dwóch akapitów 😁.

Postaram się to jednak przystępnie wyjaśnić.

To o czym powyżej pisałem czyli „świadczenie pieniężne” to w rzeczywistości bardzo prosta idea.

• Jeżeli płacisz za fakturę to spełniasz „świadczenie pieniężne”. Świadczysz złotówki na konto.
• Jeżeli z kolei masz przygotować np: projekt opakowania produktu to spełniasz „świadczenie niepieniężne”. Świadczysz swój projekt, a więc nie-pieniądze.

Dlaczego więc nie można zawrzeć postanowienia, ze należy Ci się kara umowna za brak zapłaty?

W moim ebooku pisałem trochę na temat zasady swobody umów i że naprawdę ciężko ją naruszyć.

W końcu agencja marketingowa musi płacić karę jak zawali z terminem, to dlaczego klient nie może zapłacić kary jak zawali z płatnością. Powinno być równo, prawda?

Jestem przekonany, że w 90% przypadkach takie było uzasadnienie zastrzeżenia w zleceniu, że kara umowna należy się za zwłokę z zapłatą.

Problem polega na tym, że kara umowna może być zastrzeżona tylko dla świadczenia niepieniężnego. To wynika wprost z przepisu:

Art. 483.
§ 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
§ 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

To uzasadnienie oczywiście nie powala i niewiele wyjaśnia.

Dlatego poratuje się świetnym wyrokiem Sądu Najwyższego (II CNP 16/09),  który trafia w samo sedno problemu:

Najwyższe odsetki jakie da się zastrzec to odsetki maksymalne (do dwukrotności wysokości odsetek ustawowych w stosunku rocznym). Wyższe są nieważne.

Ale kara umowna to nie odsetki, nie ma „kary umownej maksymalnej”.

Więc, gdyby dało się zastrzec karę umowną za niezapłaconą fakturę to pominięte zostałyby przepisy o odsetkach maksymalnych.

Dlatego ta klauzula jest nieważna, a ja nadal pozostanę bezlitosny z używaniem backspace’a 😜.

Potrzebujesz sprawdzonego wzoru umowy?

Brak czasu na czytanie?

Zobacz także:

• Dochodzenie kary umownej z NDA – omówienie wyroku w sprawie przeciwko grafikowi o zapłatę kary umownej za naruszenie umowy o poufności.
• Zastrzeżenie praw autorskich do czasu zapłaty – dlaczego warto zastrzec, że prawa autorskie zostają przy Tobie do czasu uregulowania faktury przez klienta.

Podziękowania dla:

Podziękowania dla:

• Photo by James McKinven on Unsplash