Na zdrowy rozsądek zatrudnienie dziecka wydaje się być nielegalne.

W końcu praca dzieci ma zazwyczaj jednoznacznie negatywne konotacje i kojarzy się z wyzyskiem najmłodszych w chińskich fabrykach.

Tyle, że praca pracy nie równa i raczej nikt nie uznałby zatrudnienie dziecka w reklamie czy modelingu za formę wyzysku.

A co na to prawo?

Otóż nasza Konstytucja stanowi, że stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.

Mamy więc tutaj dwie informacje: po pierwsze jedynie STAŁE zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane , a po drugie od tej zasady są wyjątki.

Gdzie znajduje się ów wyjątek?

Otóż jest nim…ostatni artykuł kodeksu pracy 😁.

Zatrudnienie dziecka a art. 304[5] kodeksu pracy

Zacznijmy od tego jaka jest legalna definicja dziecka.

Pytanie jest zasadne, bo w przypadku kodeksu rodzinnego dzieckiem pozostaje się do osiągnięcia pełnoletności.

Natomiast w prawie karnym dziecko jako nieletni może w pewnym przypadku odpowiadać za swój czyn już po ukończeniu zaledwie 14 lat.

Wreszcie kodeks pracy za dziecko uważa osoby które nie ukończyły 16 lat.

Dlaczego wspominam o kodeksie pracy skoro dzieci nie wolno zatrudniać?

Na logikę w kodeksie pracy szukałbyś przecież tylko przepisów dotyczących stosunku zatrudnienia, prawda?

Od razu przyznam się bez bicia: też tak myślałem. A tymczasem sprawy mają się inaczej.

Otóż  przepis pozwalający na zatrudnienie dziecka, czyli art. 304[5] kp, dotyczy wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych.

Niby w tym artykule pojawia się słowo „praca”, ale w praktyce chodzi jednak wyłącznie o krótkoterminowe umowy cywilnoprawne. Taką umową na „wykonywanie zajęć zarobkowych” będzie np: udział w sesji zdjęciowej.

I to jest właśnie ten wyjątek od konstytucyjnej reguły o którym wspominałem na początku.

Ale na tym szczególne zasady i wymogi się nie kończą…

Zatrudnienie dziecka przez agencję reklamową

Dziecko nie może zostać zatrudnione przez dowolny podmiot i na swobodnie wybrane cele.

Tutaj kodeks pracy jest nieubłagany: zatrudnienie dziecka jest możliwe wyłącznie przez podmiot prowadzący działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową.

Takim podmiotem może więc być Twoja agencja reklamowa.

Od razu uspokajam: w przepisie chodzi o bardzo szerokie kategorie działaności, a nazwa podmiotu zatrudniającego może być dowolna.

Czyli nie musi to być podmiot  z „agencją reklamową” w nazwie. Może to być spółka, która zatrudnia i zapewnia modeli na sesje fotograficzne dla marek. W dużym uogólnieniu jest to „działalność reklamowa” i to wystarczy, aby móc skorzystać z tego przepisu.

Podmiot prowadzący działalność reklamową i rodzice

Kolejnym krokiem potrzebnym, aby sfinalizować zatrudnienie dziecka jest uzyskanie zezwolenia właściwego inspektor pracy.

Nie chodzi jednak o to żeby inspektor pracy kiwnął nam głową na zgodę, ale o to żeby wydał decyzję administracyjną, której przedmiotem jest zezwolenie na zatrudnienie dziecka.

O takie zezwolenie może wystąpić tylko podmiot prowadzący działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i musi w tym zakresie współpracować z przedstawicielami ustawowymi lub opiekunem dziecka.

Od razu uczulam Cię, że sytuacja prawna dziecka często może być skomplikowana.

Zgodnie z kodeksem rodzinnym to rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.

Żeby Twoja agencja reklamowa mogła wystąpić do PiP o zezwolenie potrzebujesz zgody obojga rodziców. Obojga!

Gdyby rodzice nie mogli się ze sobą dogadać to kwestie tego czy dziecko powinno być zatrudnione musi rozstrzygnąć sąd opiekuńczy (podobny przypadek opisałem tutaj).

Z kolei opiekun dziecka to osoba wyznaczona przez sąd, która „sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką i podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego„.

Tyle, że opiekun nie może sam wyrazić zgody na zatrudnienie dziecka przez agencję reklamową. Taka osoba we wszystkich ważniejszych sprawach dotyczących dziecka musi zwrócić się do sądu opiekuńczego o dodatkowe zezwolenie.

Zatrudnienie dziecka a wymogi formalne

W branży prawniczej „ścieżką zdrowia” nazywamy te wszystkie papierki jakie trzeba zebrać żeby daną sprawę załatwić.

Składając wniosek o zezwolenie na zatrudnienie dziecka musisz uzyskać następujące dokumenty:

1) pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych

Jak już wspomniałem jeżeli dziecko ma opiekuna to będzie on musiał wcześniej uzyskać zgodę sądu, aby w ogóle dać Ci pisemną zgodę na wykonywanie przez dziecko pracy. Zgoda na wyrażenie zgody. Na pocieszenie dodam: trudniej już nie będzie 😉.

Na stronie Ministerstwa Edukacji przeczytasz, że „w systemie oświaty działają również niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Poradnie te są uprawnione do wydania opinii w sprawach, w których przepisy nie zastrzegają, że opinia musi być wydana przez publiczną poradnię„.

Faktycznie w prawie oświatowym jest mowa, że w sprawie odroczenia rozpoczęcia przez dziecko obowiązku szkolnego potrzebna będzie opinia o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, wydana przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną założoną zgodnie z art. 168 prawa oświatowego.

W przypadku naszej opinii dotyczącej braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych  mowa jest tylko o poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Wniosek?

Każda, także niepubliczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna, może wydać taką opinię.

Obowiązek szkolny to pojęcie z zakresu prawa oświatowego.

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.

Jeżeli dziecko nie podlega jeszcze tak rozumianemu obowiązkowy szkolnemu to w sprawie będzie musiał się wypowiedzieć dyrektor szkoły.

Tutaj jest już zupełna dowolność, a przepisy nie dają nawet pół wskazówki jak taka opinia ma wyglądać. Ważne tylko, aby w treści opinii znalazło się stwierdzenie, że dziecko ma możliwość pogodzenia wypełniania obowiązku szkolnego i pracy zarobkowej.

Zezwolenie Inspekcji pracy na zatrudnienie dziecka

Po pieczołowitym zebraniu wszystkich potrzebnych dokumentów Twoja agencja będzie mogła wreszcie odetchnąć z ulgą, złożyć wniosek w Państwowej Inspekcji Pracy, a następnie…wstrzymać oddech w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie.

Pamiętaj, że to agencja musi wystąpić o takie zezwolenie. Rodzice mogą tylko się zgodzić (lub nie), ale sami nie mogą  zainicjować takiego postępowania przed PiP.

Inspektor może odmówić wydania zezwolenia w dwóch przypadkach, a więc gdy wykonywanie pracy

1) powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka;
2) zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.

Oczywiście inspektor musi przy dokonywaniu takiej oceny posiłkować się tymi dokumentami, które przedłożyła mu agencja. Ciężko mi sobie wyobrazić, że przedłożyłbyś w PiP orzeczenie lekarza, że wykonywanie prac będzie zagrażało zdrowiu dziecka, a na dokładkę „pochwaliłbyś się” opinią dyrektora stwierdzającą, że dziecko obowiązek szkolny to już teraz zaniedbuje 😉.

Kiedy już przeskoczyć przez wszystkie „prawne płotki” i będziesz trzymać w ręku zezwolenie inspektora to znajdziesz w nim:

2) dane Twojej agencji modelingowej

3) określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko

Może to być ogóle sformułowanie typu „udział w zdjęciach” lub „nagraniach do reklam telewizyjnych”.

4) określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych

5) określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych

Najczęściej będzie to wzmianka, że czas pracy nie może przekraczać na dobę 6 godzin z zachowaniem minimum godzinnej przerwy.

6) inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko

W tej części zezwolenia inspektor zobowiązuje do przestrzegania mających zastosowanie aktów prawnych np: rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) albo w przypadku produkcji spotów: rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji filmowej (Dz. U. Nr 75, poz. 401).

Cofnięcie zezwolenia na zatrudnienie dziecka i inne kary

I na koniec jeszcze to co tygrysy lubią najbardziej: czyli co mi grozi jak temat zatrudnienia dziecka, delikatnie rzecz ujmując, totalnie zawalę?

Otóż inspektor pracy może sam cofnąć Ci zezwolenie, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.

Dodatkowo możesz odpowiadać za wykroczenie polegające na nieprzestrzeganiu BPH albo zatrudnieniu dziecka bez zezwolenia.

Ile kosztuje taka przyjemność? Od 1000 zł do 30.000 zł grzywny.

Natomiast nawet jeżeli wszystko będzie ok to inspektor i tak będzie musiał cofnąć zezwolenie jeżeli zażąda tego przedstawiciel ustawowy lub opiekun dziecka. Osoby te nie muszą podawać żadnych powodów, a inspektor nie może nie uwzględnić tego żądania.

Dlatego właśnie ważnym jest, abyś miał zawartą umowę nie tylko z dzieckiem, ale PRZEDE WSZYSTKIM z jego rodzicami lub opiekunem.  W powyższym przypadku osoby te będą odpowiadać wobec Ciebie odszkodowawczo za doprowadzenie do cofnięcia zezwolenia.

To tyle w temacie, a że zbliżają się Święta to życzę Twojej agencji tylko współprac z dziecięcymi gwiazdami pokroju Macaulay Culkinina (dla niewtajemniczonych: gwiazda „Kevin sam w domu”) 😉.

Potrzebujesz sprawdzonego wzoru umowy?

Brak czasu na czytanie?

Zobacz także:

• Wizerunek w kontrowersyjnej reklamie – Chcesz uniknąć kłopotów? Zgoda na wykorzystanie wizerunku powinna również uwzględniać kontekst w jakim ów wizerunek będzie wykorzystany.
• Zgoda na wykorzystanie wizerunku dziecka w reklamie – w Twoim spocie pojawia się wizerunek dziecka? Zadbaj o to, żeby Twoja agencja uzyskała zgodę na udział nieletniego modela w reklamie od obojga rodziców.

Podziękowania dla:

• Photo by saeed karimi on Unsplash